Η αξιοσημείωτη ζωή του Νίκολα Τέσλα, του «σύγχρονου Προμηθέα» που άλλαξε τα πάντα τον 20ό αιώνα
- Ας κάνουμε, για παράδειγμα, ένα κουίζ. Ας προσπαθήσουμε να αντιστοιχίσουμε σε κορυφαία ονόματα της επιστήμης, όπως τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, τον Τόμας Έντισον, τον Γουλιέλμο Μαρκόνι, τον Άλφρεντ Νόμπελ και τον Νίκολα Τέσλα, μια σειρά από βιογραφικές πληροφορίες.
- Ποιος μιλούσε οχτώ γλώσσες; Ποιος έφτιαξε τον πρώτο κινητήρα που τροφοδοτούνταν από εναλλασσόμενο ρεύμα; Ποιος ανέπτυξε την τεχνολογία πίσω από την ασύρματη επικοινωνία; Ποιος ήταν κάτοχος 300 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας; Ποιος φέρεται να είχε στα χέρια του ένα υπερόπλο (Ακτίνα Θανάτου) που θα τέλειωνε οριστικά τον πόλεμο μεταξύ των ανθρώπων;
Ο Τέσλα φυσικά και κανείς άλλος. Ένα όνομα που όλοι ξέρουμε, λίγοι ωστόσο κατανοούν τη θέση που έχει στη σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία. Ένας σωστός ογκόλιθος του μοντέρνου μας κόσμου, μια αινιγματική και σχετικά παρεξηγημένη μορφή που λειτούργησε ως αρχέτυπο του επιστήμονα στον 20ό αιώνα, ένας ταγμένος άνθρωπος που η έφεσή του στην έρευνα ξεπερνιόταν μόνο από το ανθρωπιστικό και ειρηνικό του όραμα.
Σήμερα, 76 χρόνια μετά τον θάνατό του, είναι μια καλή στιγμή να μνημονεύσουμε έναν άνθρωπο που ήρθε κυριολεκτικά από το πουθενά για να αλλάξει μια και καλή τον κόσμο. Έναν άνθρωπο που δήλωνε απλός επιστήμονας, απολάμβανε όμως εξίσου και τον ρόλο του σόουμαν. Έναν άνθρωπο που μαγνήτιζε το ωραίο φύλο, παρέμενε ωστόσο εργένης. Και έναν άνθρωπο που παρήγε ιδέες και εφαρμογές που μεταμόρφωναν την καθημερινότητα και έφτιαχναν περιουσίες με το τσουβάλι, αν και εκείνος πέθανε στην ψάθα.
Έναν πραγματικό πρωτοπόρο, μια αληθινή αναγεννησιακή φιγούρα που ξεκλείδωσε πολλά από τα μυστικά της Φύσης με την ευαισθησία ενός καλλιτέχνη περισσότερο παρά ενός επιστήμονα. Και τα έδωσε όλα απλόχερα στην ανθρωπότητα, σαν ονειροπόλος που δεν νοιάστηκε ποτέ για τα μικρά και ταπεινά της καθημερινότητας, έχοντας αγγίξει προφανώς τα άστρα. Με τη δύναμη της σκέψης του και μόνο…
Πώς ξεκίνησαν όλα
Ο Σέρβος στην καταγωγή Νίκολα Τέσλα γεννήθηκε μια καλοκαιρινή νύχτα του 1856 σε μια επαρχία της Αυστριακής Αυτοκρατορίας (σημερινή Κροατία), κατά τη διάρκεια μιας τρομακτικής καταιγίδας με αστραπές και βροντές. Κάτι που έκανε τη μαία να σχολιάσει με νόημα πως θα ήταν «παιδί της βροχής», για να τη διορθώσει προφητικά η μητέρα του «όχι, του φωτός».
- Ο μικρός ήταν τέτοια διάνοια στα μαθηματικά που οι δάσκαλοί του τον κατηγορούσαν ότι έκλεβε και αντέγραφε. Τα δύσκολα παιδικά του χρόνια μαστίστηκαν από τον θάνατο του μεγαλύτερου αδερφού του αλλά και από σοβαρές ασθένειες, αρρώστιες που πέρασαν μαγικά όταν ο πατέρας του εγκατέλειψε το όνειρό του να γίνει ο Νίκολα ορθόδοξος παπάς, σαν τον ίδιο δηλαδή, και συμφώνησε να του επιτρέψει να σπουδάσει μηχανικός.
Όπως μας είπε στην αυτοβιογραφία του, ο Έντισον του υποσχέθηκε αμοιβή 50.000 αμερικανικών δολαρίων αν κατάφερνε να λύσει μια σειρά από προβλήματα που πονοκεφάλιαζαν τους μηχανικούς του εδώ και χρόνια, κάτι που έκανε χωρίς μεγάλο κόπο ο νεαρός Σέρβος, μόνο που του τα μάσησε μετά και του αντιγύρισε πως η προσφορά ήταν απλός αστεϊσμός!
Έξι μήνες μετά, ο Τέσλα ήταν άνεργος. Παραιτήθηκε γιατί απεχθανόταν τον πρακτικό, σχεδόν ληστρικό, τρόπο που δούλευε ο Έντισον, ενώ εκείνος ήταν περισσότερο διανοούμενος της επιστήμης, ένας ακραιφνής θεωρητικός που έβαζε τον άνθρωπο πάνω από όλα. Και είχαν φυσικά κι αυτή τη λυσσαλέα μάχη, το αγεφύρωτο κενό, μεταξύ του σταθερού ρεύματος που ήθελε ο Έντισον και του εναλλασσόμενου που προέκρινε ο Τέσλα.
Ο Τέσλα-μεγαλοφυΐα, κάτι που διέκριναν δύο εντιμότατοι επιχειρηματίες και έβαλαν τα κεφάλαια για να ιδρυθεί η Tesla Electric Light and Manufacturing. O Νίκολα πατεντάριζε τη μία ηλεκτρική ευρεσιτεχνία πίσω από την άλλη, τις οποίες απέδιδε ωστόσο στην εταιρία και όχι στον εαυτό του. Κι έτσι μια ωραία πρωία, όταν οι συνεργάτες του αποφάσισαν πως το μόνο που ήθελαν ήταν να ιδρύσουν μια εταιρία ηλεκτροδότησης, πήραν τις πατέντες και το ανθρώπινο δυναμικό του και έφτιαξαν μια νέα επιχείρηση, αφήνοντάς τον στον άσο.
Χωρίς μία στην τσέπη, το μεγάλο αυτό μυαλό δούλευε τώρα χειρώνακτας εργάτης, σκάβοντας λάκκους και χαντάκια για 2 δολάρια τη μέρα. Κάτι που τον βασάνιζε όσο να πεις, νιώθοντας πως το ταλέντο του πήγαινε χαράμι…
Η γέννηση του μεγάλου εφευρέτη
Αυτά δεν θα ήταν βέβαια όλα, κάθε άλλο. Το 1887, με δύο καινούριους επενδυτές παραμάσχαλα, ο Τέσλα ιδρύει μια νέα εταιρία, την Tesla Electric Company. Στήνει ένα εργαστήριο στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, λίγα τετράγωνα μακριά από του άσπονδου πρώην εργοδότη του Τόμας Έντισον, και μέσα σε λίγο καιρό θα έχει στα χέρια του τον επαγωγικό κινητήρα εναλλασσόμενου ρεύματος (Πολυφασικό Σύστημα Τέσλα, τον είπε), ο οποίος απαντούσε αποφασιστικά σε μια σειρά τεχνικών προβλημάτων που κανείς δεν μπορούσε να λύσει.
Την επόμενη κιόλας χρονιά, ο Τέσλα παρουσιάζει το «θαύμα» του στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Ηλεκτρομηχανικής και ο ίδιος ο Τζορτζ Γουεστινχάους, της Westinghouse Company, αποφασίζει να δοκιμάσει την τεχνολογία του Τέσλα, πληρώνοντάς τον μάλιστα για κάθε άλογο της ιπποδύναμης που θα απέδιδε ο κινητήρας του!
Μόνο που η Ιστορία θα ήταν και πάλι αμείλικτη με τον εφευρέτη μας. Είμαστε βλέπετε στα χρόνια του λυσσαλέου «πολέμου των ρευμάτων», σταθερό ή εναλλασσόμενο δηλαδή, που μονοπώλησε το επιχειρηματικό και τεχνολογικό ενδιαφέρον στη δεκαετία του 1880, με τον Έντισον να στήνει ένα πραγματικό πάρτι φρίκης για να αποδείξει πως το σταθερό του ρεύμα ήταν ασφαλέστερο για ανθρώπινη χρήση.
Ακόμα και ζώα θανάτωνε δημοσίως ο Τόμας με ηλεκτροπληξία εναλλασσόμενου ρεύματος για να αποδείξει πόσο επικίνδυνο ήταν. Και σαν από μηχανής θεός για τη δυσφημιστική του καμπάνια, ένας συνεργάτης του Γουεστινχάους πούλησε στις φυλακές Σινγκ-Σινγκ την πρώτη ηλεκτρική καρέκλα, που δούλευε φυσικά με το εναλλασσόμενο ρεύμα του Τέσλα.
Ο Έντισον δεν είχε απέναντί του μόνο τον Νίκολα, αμελητέα οικονομικά οντότητα, αλλά και τον βιομήχανο Γουεστινχάους, ο οποίος δεν ήταν ακριβώς φίλος του. Οι περικοπές που έκαναν Έντισον και Γουεστινχάους στα κοστολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος που προσέφεραν, ώστε να γίνονται συνεχώς ανταγωνιστικότεροι, άφησαν τη Westinghouse Company να παραπαίει οικονομικά.
Κι έτσι μια μέρα ο Τζορτζ εξήγησε τις δυσκολίες που είχε στον πάντα καλόπιστο Νίκολα, ο οποίος συμφώνησε να του παραχωρήσει τις πατέντες του έναντι ενός εφάπαξ ποσού.
Εκεί δηλαδή που θα μπορούσαν να του εξασφαλίσουν λεφτά για μια ολόκληρη ζωή! Το 1893, κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης του Σικάγο (World’s Columbian Exposition), ο Τζορτζ ζήτησε για άλλη μια φορά τη βοήθεια του Τέσλα ώστε να καταλάβει ο κόσμος τις αρετές του εναλλασσόμενου ρεύματος.
Ο Νίκολα φωταγώγησε πράγματι την έκθεση με περισσότερους λαμπτήρες απ’ όσους είχε ολόκληρη η πόλη του Σικάγο, κάνοντας την οικουμένη να υποκλιθεί στον άθλο του. Και συνέχισε να μαγνητίζει το ενδιαφέρον του κοινού με τα θαύματά του, όπως αυτός ο ηλεκτρικός λαμπτήρας που άναβε χωρίς καλώδια!
Ο Τέσλα θα βοηθούσε τον Γουεστινχάους άλλη μια φορά λίγο αργότερα, όταν με τη δική του συνδρομή απέσπασε ο βιομήχανος ένα συμβόλαιο για τον πρώτο υδροηλεκτρικό σταθμό παραγωγής εναλλασσόμενου ρεύματος του κόσμου, στους Καταρράκτες του Νιαγάρα. Κάτι που έκανε τον Τζορτζ πιο πλούσιο απ’ όσο θα μπορούσε ποτέ να ονειρευτεί…
Προκλήσεις και πάλι προκλήσεις
Όσο γίνονταν αυτά τα σπουδαία που θα άλλαζαν τον κόσμο όσο λίγα πράγματα, ο Τέσλα σκόνταφτε σε νέα εμπόδια στο διάβα του. Το εργαστήριό του στο Μανχάταν κάηκε ολοσχερώς το 1895 και οι πύρινες γλώσσες κατάπιαν πολλές πρωτότυπες ιδέες του, συσκευές στα σπάργανα, αλλά και όλες τις σημειώσεις του.
Ο εφευρέτης μας συνέχισε απτόητος τις έρευνές του και το 1898 παρουσίασε στον κόσμο κάτι αδιανόητο: τον τηλεχειρισμό ενός πλοιαρίου! Ο ασύρματος έλεγχος της βάρκας θεωρήθηκε φυσικά απάτη, καθώς παραήταν νωρίς για την ανθρωπότητα για κάτι τέτοιο, κι έτσι ο Τέσλα στράφηκε τώρα σε κάτι εξίσου φουτουριστικό: την ασύρματη μετάδοση του ηλεκτρικού ρεύματος. Ένα καινοτόμο σύστημα που θεωρούσε πως όχι μόνο θα μπορούσε να διανείμει ηλεκτρική ενέργεια στα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, αλλά και να παρέχει ασύρματη επικοινωνία σε οικουμενικό επίπεδο.
- Έχοντας αποφασίσει να κατευθύνει εκεί τη διάνοιά του, έστησε ένα νέο εργαστήριο στο Κολοράντο (στην κομητεία Κολοράντο Σπρινγκς). Το οποίο απομυζούσε τέτοιες ποσότητες ηλεκτρισμού που προκαλούσε συχνά μπλακάουτ στη γύρω περιοχή! Ήταν όμως και το άλλο, πως ισχυριζόταν τώρα ότι είχε αναχαιτίσει σήματα που προέρχονταν από εξωγήινους πομπούς. Ακόμα και για έναν μικρό σεισμό που χτύπησε τη Νέα Υόρκη ανέλαβε την ευθύνη, λέγοντας πως τον προκάλεσε η συσκευή τηλεγεωδυναμικής του!
Ό,τι κι αν έγινε, το 1901 κατάφερε να πείσει τον «Μωυσή του χρήματος», Τζον Πιερπόντ Μόργκαν, να επενδύσει στο νέο του όραμα: την κατασκευή ενός πύργου στο Λονγκ Άιλαντ που θα ηλεκτροδοτούσε όλη την υδρόγειο. Το όνειρό του δεν θα πραγματοποιούνταν ωστόσο και δεν θα είχε ποτέ του μια δεύτερη ευκαιρία, καθώς ο «Ναπολέων της Γουόλ Στριτ» σύντομα αποσύρθηκε από αυτή του την επένδυση, όταν του ξεκαθάρισε τουλάχιστον ο Νίκολα πως την «ελεύθερη ενέργεια» που έψαχνε θα τη μοίραζε δωρεάν στην ανθρωπότητα!
Παρά τις επιχειρηματικές του δυσπραγίες και τη δυσφημιστική εκστρατεία εναντίον του στις ΗΠΑ, ο Τέσλα έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στην Ευρώπη και τις εκεί επιστημονικές εταιρίες και ακαδημίες. Το 1891 είχε πατεντάρει το περίφημο πηνίο που έφερε το όνομά του και το εναλλασσόμενο ρεύμα του αποκτούσε διαστάσεις θριάμβου σε άλλες γωνιές του κόσμου. Με αυτό εξάλλου εφηύρε κάποιος… Βίλχελμ Κόνραντ Ρέντγκεν τις Ακτίνες Χ του!
Με αυτά και με αυτά, φτάσαμε αισίως στο 1909, όταν ένας Γουλιέλμος Μαρκόνι βραβευόταν με Νόμπελ για την ανάπτυξη μιας εφεύρεσης που αποκαλούσε ραδιοπομπό (ραδιόφωνο). Την εκπομπή ραδιοκυμάτων σε μεγάλη απόσταση είχε ανακαλύψει υποτίθεται ο Μαρκόνι, φτιάχνοντας ένα λειτουργικό ραδιοτηλεγραφικό σύστημα, μόνο που οι πατέντες στις οποίες βασίστηκε ήταν όλες του Τέσλα!
Ο οποίος μήνυσε τον ιταλό εφευρέτη το 1915 για αρπαγή της δικής του τεχνογνωσίας, δεν δικαιώθηκε όμως. Στιγμιαία τουλάχιστον, μιας και το 1943, όταν η υπόθεση θα έφτανε στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, ο Τέσλα θα δικαιωνόταν πανηγυρικά, αν και πια δεν θα ήταν στη ζωή ούτε αυτός ούτε ο Μαρκόνι. Τουλάχιστον η ιστορία της τεχνολογίας τον έχει αποκαταστήσει και σήμερα (από το 1955 και μετά) ως εφευρέτης του ραδιοφώνου θεωρείται ο Νίκολα Τέσλα.
Παραμένοντας στο 1915, φημολογούνταν εντόνως πως Τέσλα και Έντισον θα μοιράζονταν το Νόμπελ της χρονιάς, κάτι που ωστόσο δεν συνέβη. Όπως έγινε γνωστό χρόνια αργότερα, η αμοιβαία έχθρα που έτρεφε ο ένας για τον άλλο ήταν πιθανότατα ο βασικός λόγος για τη μη βράβευσή τους. Ο Τέσλα τιμήθηκε πάντως εκτεταμένα κατά τη διάρκεια της ζωής του με περίβλεπτα βραβεία και έπαθλα. Αν και υπήρχε κάποιο που ποτέ του δεν χώνεψε, αυτό που του έδωσε το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ηλεκτρομηχανικής και λεγόταν… «Μετάλλιο Έντισον»!
Τέσλα, ο τρελός πανεπιστήμων
Ό,τι κι αν ήταν, ό,τι κι αν έκανε, ο Τέσλα ήταν προπάντων ένας αξιοσημείωτος άνθρωπος. Είχε αυτή τη φωτογραφική μνήμη που τον βοηθούσε να αποστηθίζει ολόκληρα επιστημονικά εγχειρίδια και να μιλά οχτώ γλώσσες, όντας σταθερά αυτοδίδακτος. Και διατεινόταν πάντα πως τις εφευρέσεις του τις έβλεπε με τη φαντασία του πολύ πριν μπει στο εργαστήριο, ξέροντας διαισθητικά τα πώς και τα γιατί, καταφέρνοντας άθλους εκεί που οι άλλοι αποτύγχαναν παταγωδώς.
Εκκεντρικός καθώς ήταν και αινιγματικός, αποτελούσε πάντα πόλο έλξης για τις γυναίκες. Εκείνος ωστόσο παρέμενε άγαμος. Και αργότερα ισχυριζόταν μάλιστα πως οι όρκοι αγαμίας που είχε πάρει διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στην εφευρετικότητα και την αβυσσαλέα δημιουργικότητά του. Ήταν όμως και υποχονδριακός, κληρονομιά πιθανότατα των δύσκολων παιδικών του χρόνων, ένας σωστός μανιακός με την υγιεινή που είχε για μεγαλύτερο εχθρό του τα μικρόβια.
Και είχε επίσης και ένα σωρό φοβίες, όπως αυτόν τον παράξενο φόβο για τα μαργαριτάρια, που τον έκανε να αποστρέφεται όποια γυναίκα τα φορούσε. Είχε αποκτήσει τη φήμη του τρελού επιστήμονα, ενός ανθρώπου ταγμένου που δεν χωρούσε στις κοινωνικές συμβάσεις.
Κάτι που σιγοντάριζε ενδεχομένως και ο ίδιος, όταν έλεγε ας πούμε ότι οι μεγαλύτερες ιδέες του ήταν αποτέλεσμα της μοναξιάς του. Ερημίτης δεν ήταν βέβαια κατά κανέναν τρόπο, καθώς την παρέα του την ήθελαν όλοι, από τα μεγαλύτερα πνεύματα του καιρού του μέχρι και την επιχειρηματική και καλλιτεχνική ελίτ, και εκείνος δεν έλεγε ποτέ όχι σε ένα καλό πάρτι ή μια δεξίωση.
Καλός του φίλος ήταν ο Μαρκ Τουέιν, ο οποίος σύχναζε στο εργαστήριό του και προωθούσε πολλές από τις ιδέες του. Ιδέες που έκαναν πολλούς ανθρώπους πλούσιους, όχι όμως και εκείνον. Ο Τέσλα δεν είχε κανένα επιχειρηματικό δαιμόνιο, κι έτσι έπεφτε συχνά θύμα των επιτήδειων, που αποκτούσαν τις πατέντες του για ψίχουλα και έβγαζαν μετά περιουσίες.
Αυτός ήταν ένας αληθινός οραματιστής, ένας διανοούμενος της επιστήμης με τον τρόπο του Αϊνστάιν. Δεν ήταν απλώς κορυφαίος μηχανικός και εφευρέτης, αλλά ένας συνειδητοποιημένος ανθρωπιστής και πασιφιστής, ένας φιλόσοφος της επιστήμης. Στα 75α του γενέθλια έλαβε μια συγχαρητήρια επιστολή από τον Αϊνστάιν και κόσμησε το εξώφυλλο του περιοδικού «Time», όντας ένας ξεχασμένος πια επιστήμονας που όλοι γνώριζαν και τιμούσαν ωστόσο…
Τελειώνοντας
Κάποιοι βέβαια δεν σταμάτησαν ποτέ να τον θεωρούν τρελό. Βλέπετε ο Τέσλα διατεινόταν πως είχε στα χέρια του ένα μηχάνημα που δούλευε με κοσμική ακτινοβολία, ένα πραγματικό υπερόπλο, που μπορούσε να καταστρέψει τα πάντα σε μια ακτίνα 200 μιλίων. Ο ίδιος πίστευε μάλιστα πως ήταν αυτός ο μεγάλος υπαίτιος για την Έκρηξη της Τουνγκούσκα, μια τεραστίων διαστάσεων φυσική καταστροφή στη Σιβηρία την 30ή Ιουνίου 1908 που ισοπέδωσε 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους.
Ένα περιστατικό που τον στιγμάτισε τόσο που ποτέ του δεν θα ανέκαμπτε. Παρά ταύτα, στα τελευταία του χρόνια ασχολήθηκε με τη θεωρητική φυσική, καταλήγοντας σε μια ανταγωνιστική της αϊνσταϊνικής σύλληψης υπόθεση που θα μπορούσε να δημιουργήσει μια νέα μορφή ενέργειας.
Έλεγε ακόμα πως είχε σκαρώσει και μια νέα τεχνική που φωτογράφιζε τη σκέψη. Όλα αυτά, σε συνδυασμό πάντα με την Ακτίνα του Θανάτου, ή Ακτίνα της Ειρήνης, όπως ονόμαζε εναλλακτικά το υπερόπλο του, τον είχαν καταντήσει κομματάκι γραφικό σε έναν νέο κόσμο που δονούνταν πια από τη Θεωρία της Σχετικότητας και την κβαντομηχανική.
Τα λεφτά που είχε βγάλει, γιατί έβγαλε κάποια στη ζωή του, είχαν πια εξανεμιστεί, και τώρα μετακόμιζε συνεχώς αφήνοντας πίσω του απλήρωτους λογαριασμούς και χρέη με τη σέσουλα. Στο τέλος τρύπωσε σε ένα ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης, με το δωμάτιό του να πληρώνεται ισοβίως από τον μεγαλόκαρδο Γουεστινχάους.
Ζούσε πάντα μόνος και έβγαινε από το ορμητήριό του μόνο για να ταΐσει τα περιστέρια στο γειτονικό πάρκο, ένα είδος ζωής που θεωρούσε διαχρονικά πως είχαν ιδιαίτερη σχέση. Εκεί θα τον έβρισκε ο θάνατος στις 7 Ιανουαρίου 1943, σε ηλικία 86 ετών, μόνο και παραγνωρισμένο, ξεχασμένο πια απ’ όλους.
Όχι ακριβώς απ’ όλους, μιας και ασχολούνταν μαζί του οι πράκτορες του FBI, που τον είχαν από το 1936 στο στόχαστρο θεωρώντας πως παραείχε έρθει κοντά με τη Σοβιετική Ένωση!
Έτσι και σήμερα, το όνομά του είναι γνωστό στα πέρατα του κόσμου, οι λόγοι όμως για τους οποίους αποτελεί σταθμό επιστήμης και τεχνολογίας είναι γνωστοί αποκλειστικά σε κλειστούς επιστημονικούς κύκλους και εταιρίες μελέτης του έργου του.
Το 1960 έδωσαν το όνομά του στη μονάδα έντασης του μαγνητικού πεδίου στο Διεθνές Σύστημα και τον αποκαλούν πια μεγαλόστομα «σύγχρονο Προμηθέα», καθώς μας χάρισε το εναλλασσόμενο ρεύμα που κινεί τον κόσμο μας.
Μόνο που ποτέ μας δεν καταλάβαμε σε τι δυσθεώρητα ύψη σκαρφάλωσε για να φέρει αυτή τη «φωτιά» του πίσω στη Γη. Και πόσο πάνω απ’ όλα τα μικρά και ταπεινά ήταν, κάτι που προσυπέγραψε την πτώση του, τη φτώχεια και τη μοναξιά του…www.newsbeast.gr
